HASANOĞLAN KÖY ENSTİTÜSÜ YERLEŞKESİNE CUMHURİYET RUHUYLA YAKLAŞMAK
Hasanoğlan Köy Enstitüsü 1941 Nisan ayında okul, cami ve çadırlarda
kalan öğrencilerle Türkiye’de açılan 15. enstitü olarak öğretime başladı. Daha
sonra eğitim-öğretim etkinlikleri, 10 Temmuz 1941’de temeli atılıp 1942 yılında
tamamlanan ve inşaatı tamamen öğrenci emeğiyle
yürütülen yapılarda sürdürülmeye başlandı. 1945 yılına gelindiğinde yerleşke
alanında öğrencilerin büyük emekleriyle tamamlanan yapı sayısı 45’e ulaştı. Bunlar arasında sinema salonu, hamam, çeşitli işlikler,
ahırlar ve bir amfitiyatro da vardı. Bu büyük yerleşke yakındaki çaydan
sağlanan içme suyu, ayrıca elektrik üretim ve nakil hatlarına kavuşturuldu. Bu
yapılar, tarım ve hayvancılık uygulama alanlarıyla
yaklaşık 600 dönüme varan arazi üzerinde kurulmuştu.
1947 yılında yüksek kısmına son verilen enstitüde, kapatıldığı yıla kadar geçici kurs mezunu, öğretmen, sağlık memuru ve yüksek kısım mezunu olarak 1800 kadar genç öğrenim gördü. Köy Enstitülerinin resmen kapatıldığı 1954 yılından sonra da yerleşke Milli Eğitim Bakanlığı kontrolünde kaldı. Yapıların bazılarının bir süre daha hizmet vermesi ve yeni yapıların eklenmesi ile Hasanoğlan yerleşkesinde bir süre faaliyet gösteren Öğretmen Okulu yerinde şu anda Polis Meslek Eğitim Merkezi, Hasanoğlan Anadolu İmam Hatip Lisesi Hasanoğlan Fen Lisesi ve Polis Meslek Yüksek Okulu ile Hasanoğlan Sağlık Ocağı- Aile Sağlığı Merkezi bulunuyor.
Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Ankara Şubesi girişimleriyle kurulan Hasanoğlan Çalışma Grubu’nda Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Yapıder, Ziraat Mühendisler Odası, ODTÜ Eğitim Topluluğu, AFSAD, İnşaat Mühendisleri Odası Ankara Şubesi, Hasanoğlan Atatürk Öğretmen Okulu Mezunları Derneği (Has-Der), Peyzaj Mimarları Odası, Ankara Sokak Sanatçıları Atölyesi (ASSA), Çağdaş Drama Derneği, Kırsal Çevre Derneği etkin kuruluşlar olarak rol aldılar.
Bu çalışma grubu aracılığıyla, 2009 ve 2010 yıllarında Hasanoğlan Yerleşkesinde yaşlandığı ve kullanımdışı kaldığından tahrip olmuş yapılarının bazılarının yeniden kazanılması amacıyla mimari açıdan görüntülenme çalışmaları yapıldı, Köy Enstitüleri geleneğinin taşıyıcısı olarak yıkık sinema salonunun eski biçimine bağlı kalınarak tadilatına girişildi. Üniversite öğrencileriyle yaz kampı havasında kısa öğretim programları ve uygulamalı sanat ve bilim atölyeleri çalışmaları yürütüldü.
1947 yılında yüksek kısmına son verilen enstitüde, kapatıldığı yıla kadar geçici kurs mezunu, öğretmen, sağlık memuru ve yüksek kısım mezunu olarak 1800 kadar genç öğrenim gördü. Köy Enstitülerinin resmen kapatıldığı 1954 yılından sonra da yerleşke Milli Eğitim Bakanlığı kontrolünde kaldı. Yapıların bazılarının bir süre daha hizmet vermesi ve yeni yapıların eklenmesi ile Hasanoğlan yerleşkesinde bir süre faaliyet gösteren Öğretmen Okulu yerinde şu anda Polis Meslek Eğitim Merkezi, Hasanoğlan Anadolu İmam Hatip Lisesi Hasanoğlan Fen Lisesi ve Polis Meslek Yüksek Okulu ile Hasanoğlan Sağlık Ocağı- Aile Sağlığı Merkezi bulunuyor.
Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Ankara Şubesi girişimleriyle kurulan Hasanoğlan Çalışma Grubu’nda Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Yapıder, Ziraat Mühendisler Odası, ODTÜ Eğitim Topluluğu, AFSAD, İnşaat Mühendisleri Odası Ankara Şubesi, Hasanoğlan Atatürk Öğretmen Okulu Mezunları Derneği (Has-Der), Peyzaj Mimarları Odası, Ankara Sokak Sanatçıları Atölyesi (ASSA), Çağdaş Drama Derneği, Kırsal Çevre Derneği etkin kuruluşlar olarak rol aldılar.
Bu çalışma grubu aracılığıyla, 2009 ve 2010 yıllarında Hasanoğlan Yerleşkesinde yaşlandığı ve kullanımdışı kaldığından tahrip olmuş yapılarının bazılarının yeniden kazanılması amacıyla mimari açıdan görüntülenme çalışmaları yapıldı, Köy Enstitüleri geleneğinin taşıyıcısı olarak yıkık sinema salonunun eski biçimine bağlı kalınarak tadilatına girişildi. Üniversite öğrencileriyle yaz kampı havasında kısa öğretim programları ve uygulamalı sanat ve bilim atölyeleri çalışmaları yürütüldü.
2010’dan
itibaren Hasanoğlan Atatürk Öğretmen Okulu Mezunları Derneği (Has-Der)
öncülüğünde Yeni Kuşak Köy Enstitülüler
Derneği Ankara Şubesi ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarının da katkılarıyla
her yılın 17 Nisan’ında Köy Enstitülerinin kuruluş yasası çevre halkın da
çağrılandığı şenliklerle anılmaya başlandı. Hasanoğlan Onurumuzdur etkinlikleri
kapsamında okulun eski ve yeni mezunları buluştu, Köy Enstitüleri ruhu
yaşatılmaya çalışıldı.
2010 sonrasında yaşanan bazı aksamalar nedeniyle çalışmalara ara verilmek zorunda kalındı. 2019 yılı sonbahar aylarında Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Ankara Şubesi öncülüğünde çağrılanan üyeleriyle çalışma grubu yeniden bir araya getirilmeye girişildi. Bu anlamda ilk olarak Eylül 2019’de Tonguç Belgeliği Vakfı ile birlikte genel bir çağrı yayınlandı. Bunun sonucunda çalışma grubuna katkı vermek isteyenlerle ilk olarak 8 Ekim 2019 günü Mimarlar Odasında toplanıldı.
Bu çalışma grubunda öncülük yapan Yeni Kuşak Köy Enstitüler Derneği Ankara Şubesinin ve başından itibaren yer alan Tonguç Belgeliği Vakfı yanı sıra Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Hasanoğlan Atatürk Okulu Mezunları Derneği (HASDER), Yapıder, Ziraat Mühendisler Odası, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, ODTÜ Türk Halk Bilimleri Topluluğu, ODTÜ Mezunlar Derneği, AFSAD, Ziraat Mühendisleri Odası, Hasanoğlan Eğitim, Kültür ve Çevre Derneği, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Çayyou Şubesi sürekli destekleriyle yer aldılar. Pek çok başka kuruluş da zaman zaman katıldıkları görüşmelerde üzerlerine düşecek görevleri yapmak istediklerini belirttiler. İki haftada bir sıklığında başlayıp sonra haftada bir yapılan görüşmeler 2019 yılı kış ve ilkbahar aylarında devam etti. 2019 yılı kışı daha çok Hasanoğlan Çalışma Grubu’nu yeniden toplanma amaç ve gerekçeleriyle birlikte yerleşkenin yeni kuşaklara Köy Enstitülülük ruhuyla birlikte aktarabilmek için neler yapılabilir, kurumlar kendi kuruluş ve hedeflerini de gözönüne alarak hangi katkıları yapabilirler tartışmaları ve önerilerini değerlendirmekle geçti. 2019’da da Hasanoğlan Onurumuzdur Şenliği yoğun katılım yaşadı.
2019 Sonbahar aylarında Hasanoğlan Köy Enstitüsü yerleşkesi için yeni bir heyecanla yaratılan bu çabalara Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası yerleşkenin topografik haritalaması, AFSAD ise yapıların mevcut durumunu yansıtmak için fotoğraflanması ile katkı verdiler. Yılbaşının yaklaşmasıyla 2020 Nisan’ında yapılacak şenliklerin düzenleyicisi HAS-DER’i ve Hasanoğlan Çalışma Grubu’nu temsilen Elmadağ Belediyesi ve Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne Şubat 2019’da ziyaret edldi. 2020 yılı şenliği için tasarlanan programı ve devamında yerleşkenin Köy Enstitüleri’nin temsil ettiği anlayışla yeniden kazanılması için grubun fikirleri aktarıldı. Gösterilen duyarlık ve öneriler yerel yöneticilerce büyük anlayış ve değer verilerek karşılandı. Geliştirilen program Ankara, Elmadağ ve Hasanoğlan’da farklı etkinliklerle on güne yakın sürecek Köy Enstitüleri Günleri biçimini aldı.
Ne yazık ki bu coşkulu hazırlık, 2020 Mart ayı sonunda başlayan salgın önlemleriyle zorunlu olarak durgun bir döneme girdi ve şenlik gerçekleşmedi. Bu durgunluğa rağmen Hasanoğlan Çalışma Grubu’nun Şubat ayında kendileriyle temasından etkilenen Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin Hasanoğlan konusunda 28 Eylül’de Milli Eğitim Bakanlığı’na resmen başvurduğu öğrenildi. Resmi yazılarında belediyenin tescilli olsun olmasın yapıların dönemin ruhuna uygun biçimde projelendirilerek yenilenmeleri ve aynı anlayışla çevre düzeninin sağlanmasını üstlenmek istediği belirtilmişti.
Milli Eğitim Bakanlığı ise yanıtında, değişikliklerin önceden kendilerine bildirilmesi koşuluyla röleve, restitüsyon, restorasyon ve çevre düzenlemeleri yapımına izin verildiğini bildiriyordu. Bu olumlu gelişme üzerine, Ankara Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Tabiat Varlıkları Dairesi 30 Kasım’da Elmadağ Belediyesine talebini resmen ilettti. Büyükşehir Belediyesi, Hasanoğlan yerleşkesindeki yapılara dair hazırlanmış ya da hazırlanmakta olan projeleri olup olmadığını soruyor ve yerleşkeyle ilgili tüm bilgi ve belgeleri istiyordu.
Hasanoğlan Çalışma Grubu inisiyatifini 2009 ve 2018 yıllarında iki kez başlatan ve ısrarla takipçisi olan Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Ankara Şubesi, bu gelişmeleri memnuniyetle karşılamaktadır. Farklı alanlardan gönüllü uzman katılımcılar ve Hasanoğlan’da yetişip yerleşkenin tarihi değerine yakışır düzenlemelerle yeni bir canlılık kazanmasına gönül vermiş mezunlarla birlikte bu sürece aktif destek vermeye hazır olduğunu, bundan onur duyulacağını bildirmektedir. Pandemi günlerinin bitimi, Hasanoğlan için yaptığımız çalışmaların yeniden büyük bir coşkuyla gündeme getirilmesi demek olmalıdır. Bu konuda atılmış, atılacak her adımı büyük bir heyecanla karşılıyor, tüm Hasanoğlan dostlarını sevgiyle selamlıyoruz.
2010 sonrasında yaşanan bazı aksamalar nedeniyle çalışmalara ara verilmek zorunda kalındı. 2019 yılı sonbahar aylarında Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Ankara Şubesi öncülüğünde çağrılanan üyeleriyle çalışma grubu yeniden bir araya getirilmeye girişildi. Bu anlamda ilk olarak Eylül 2019’de Tonguç Belgeliği Vakfı ile birlikte genel bir çağrı yayınlandı. Bunun sonucunda çalışma grubuna katkı vermek isteyenlerle ilk olarak 8 Ekim 2019 günü Mimarlar Odasında toplanıldı.
Bu çalışma grubunda öncülük yapan Yeni Kuşak Köy Enstitüler Derneği Ankara Şubesinin ve başından itibaren yer alan Tonguç Belgeliği Vakfı yanı sıra Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Hasanoğlan Atatürk Okulu Mezunları Derneği (HASDER), Yapıder, Ziraat Mühendisler Odası, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, ODTÜ Türk Halk Bilimleri Topluluğu, ODTÜ Mezunlar Derneği, AFSAD, Ziraat Mühendisleri Odası, Hasanoğlan Eğitim, Kültür ve Çevre Derneği, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Çayyou Şubesi sürekli destekleriyle yer aldılar. Pek çok başka kuruluş da zaman zaman katıldıkları görüşmelerde üzerlerine düşecek görevleri yapmak istediklerini belirttiler. İki haftada bir sıklığında başlayıp sonra haftada bir yapılan görüşmeler 2019 yılı kış ve ilkbahar aylarında devam etti. 2019 yılı kışı daha çok Hasanoğlan Çalışma Grubu’nu yeniden toplanma amaç ve gerekçeleriyle birlikte yerleşkenin yeni kuşaklara Köy Enstitülülük ruhuyla birlikte aktarabilmek için neler yapılabilir, kurumlar kendi kuruluş ve hedeflerini de gözönüne alarak hangi katkıları yapabilirler tartışmaları ve önerilerini değerlendirmekle geçti. 2019’da da Hasanoğlan Onurumuzdur Şenliği yoğun katılım yaşadı.
2019 Sonbahar aylarında Hasanoğlan Köy Enstitüsü yerleşkesi için yeni bir heyecanla yaratılan bu çabalara Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası yerleşkenin topografik haritalaması, AFSAD ise yapıların mevcut durumunu yansıtmak için fotoğraflanması ile katkı verdiler. Yılbaşının yaklaşmasıyla 2020 Nisan’ında yapılacak şenliklerin düzenleyicisi HAS-DER’i ve Hasanoğlan Çalışma Grubu’nu temsilen Elmadağ Belediyesi ve Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne Şubat 2019’da ziyaret edldi. 2020 yılı şenliği için tasarlanan programı ve devamında yerleşkenin Köy Enstitüleri’nin temsil ettiği anlayışla yeniden kazanılması için grubun fikirleri aktarıldı. Gösterilen duyarlık ve öneriler yerel yöneticilerce büyük anlayış ve değer verilerek karşılandı. Geliştirilen program Ankara, Elmadağ ve Hasanoğlan’da farklı etkinliklerle on güne yakın sürecek Köy Enstitüleri Günleri biçimini aldı.
Ne yazık ki bu coşkulu hazırlık, 2020 Mart ayı sonunda başlayan salgın önlemleriyle zorunlu olarak durgun bir döneme girdi ve şenlik gerçekleşmedi. Bu durgunluğa rağmen Hasanoğlan Çalışma Grubu’nun Şubat ayında kendileriyle temasından etkilenen Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin Hasanoğlan konusunda 28 Eylül’de Milli Eğitim Bakanlığı’na resmen başvurduğu öğrenildi. Resmi yazılarında belediyenin tescilli olsun olmasın yapıların dönemin ruhuna uygun biçimde projelendirilerek yenilenmeleri ve aynı anlayışla çevre düzeninin sağlanmasını üstlenmek istediği belirtilmişti.
Milli Eğitim Bakanlığı ise yanıtında, değişikliklerin önceden kendilerine bildirilmesi koşuluyla röleve, restitüsyon, restorasyon ve çevre düzenlemeleri yapımına izin verildiğini bildiriyordu. Bu olumlu gelişme üzerine, Ankara Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Tabiat Varlıkları Dairesi 30 Kasım’da Elmadağ Belediyesine talebini resmen ilettti. Büyükşehir Belediyesi, Hasanoğlan yerleşkesindeki yapılara dair hazırlanmış ya da hazırlanmakta olan projeleri olup olmadığını soruyor ve yerleşkeyle ilgili tüm bilgi ve belgeleri istiyordu.
Hasanoğlan Çalışma Grubu inisiyatifini 2009 ve 2018 yıllarında iki kez başlatan ve ısrarla takipçisi olan Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Ankara Şubesi, bu gelişmeleri memnuniyetle karşılamaktadır. Farklı alanlardan gönüllü uzman katılımcılar ve Hasanoğlan’da yetişip yerleşkenin tarihi değerine yakışır düzenlemelerle yeni bir canlılık kazanmasına gönül vermiş mezunlarla birlikte bu sürece aktif destek vermeye hazır olduğunu, bundan onur duyulacağını bildirmektedir. Pandemi günlerinin bitimi, Hasanoğlan için yaptığımız çalışmaların yeniden büyük bir coşkuyla gündeme getirilmesi demek olmalıdır. Bu konuda atılmış, atılacak her adımı büyük bir heyecanla karşılıyor, tüm Hasanoğlan dostlarını sevgiyle selamlıyoruz.